“ Ngày 15 tháng 5 năm 2023, Trung tâm dự báo Khí tượng thủy văn quốc gia đã ban hành Bản tin dự báo Hiện tượng EL Nino (gọi tắt là Bản tin). Sở Tài nguyên và Môi trường giới thiệu nội dung và Bản tin như sau:

A.   Khái niệm về EL Nino và LA Nina

Không chỉ Việt Nam, mà cả thế giới rất quan tâm đến sự nóng lên toàn cầu. Hiện tượng này là do xu hướng biến đổi khí hậu ngày càng tăng, làm cho thời tiết thay đổi thất thường với những diễn biến phức tạp, khó lường, như: Băng tan nhanh làm nước biển dâng cao, nhiệt độ không khí tăng cao đột ngột, vũ lượng mưa lớn, gió bão mạnh xuất hiện không theo quy luật… Nói tóm lại, trong những thập niên gần đây hiện tượng thời tiết xuất hiện mang tính cực đoan, khó lường.

Với những hiện tượng khí hậu nói trên, các nhà khoa học đã và đang nghiên cứu để tìm ra nguyên nhân và họ chú ý đặc biệt đến hiện tượng EL Nino và La Nina.

Năm 1920 nhà khoa học người Anh, tên là Gibert, ông là người đầu tiên phát hiện ra mối quan hệ khí áp ở phía Đông và phía Tây Thái Bình Dương, ông gọi đó là dao động Nam bán cầu (Southern Oscillation). Ông nhận thấy khí áp phía Đông Thái Bình Dương giảm có liên quan đến hạn hán, từ đó, hình thành khái niệm EL Nino, EL Nino là kết quả tương tác giữa khí quyển và đại dương, mà thể hiện chủ yếu là hoàn lưu giữa khí quyển với nhiệt độ nước biển trên bề mặt ở khu vực xích đạo Thái Bình Dương. Sự xuất hiện của hiện tượng EL Nino biểu hiện sự dao động trong cơ chế của khí hậu toàn cầu và EL Nino được gọi là pha nóng thường được dùng trong các văn bản khi nói về thời tiết, chỉ hiện tượng nước biển bề mặt ở khu vực xích đạo trung tâm và phía Đông Thái Bình Dương (khu vực Nino3.4 trong hình 1 Bản tin) cao hơn so với Trung bình nhiều năm từ 0,5⁰C trở lên, thường kéo dài 8-12 tháng, với tần suất lặp lại khoảng 3-4 năm 1 lần.

Ngược lại, La Nina được gọi là pha lạnh, là hiện tượng lớp nước biển bề mặt ở khu vực nói trên lạnh đi dị thường xảy ra với chu kỳ tương tự hoặc thưa hơn EL Nino. Để thể hiện sự ngược nhau giữa 2 chu kỳ  EL Nino và La Nina, người ta dùng khái niệm Anti - EL Nino (để  chỉ ngược lại  EL Nino). Hiện tượng LA Nina có thể xuất hiện ngay sau khi hiện tượng EL Nino suy yếu. Ngoài ra, còn có hiện tượng ENSO, là chữ viết tắt của các từ ghép EL Nino Southern Oscillasion (EL Nino dao động Nam) để chỉ sự liên quan của 2 hiện tượng EL Nino và LA Nina.

Theo dự báo của Tổ chức Khí tượng thế giới (WMO) cho biết, nhiệt độ không khí năm 2023 sẽ là năm cao nhất so với các năm trước đây, nắng nóng sẽ gay gắt, ẩm độ không khí thấp, trời ít mưa, hạn hán sẽ xảy ra trên quy mô lớn, nước mặn ở biển sẽ dâng sâu vào ở vùng thấp. Tất cả là do hiện tượng EL Nino quay trở lại xuất hiện sớm hơn các năm trước đây và với cường độ hoạt động khá mạnh mang tính cực đoan, xuất hiện nhanh, ít có sự giao thoa chuyển mùa như ngày xưa.

Theo dự đoán, Chênh lệch nhiệt độ mặt nước biển khu vực Nino3.4 trung bình mùa 03 tháng 2-3-4/2023 đang thấp hơn trung bình nhiều năm là 0,2⁰C và tiếp tục tăng hơn so với 03 tháng 1-2-3/2023 là 0,2⁰C (Bảng 1 Bản tin). Trong tuần đầu tháng 5/2023 nhiệt độ mặt nước biển khu vực Nino3.4 đã tăng và hiện tại đang cao hơn mức trung bình nhiều năm là 0,4⁰C (Hình 2 Bản tin).

Từ đó, Dự báo hiện tượng EL Nino có khả năng sẽ xuất hiện vào cuối tháng 5, đầu tháng 6 năm 2023 với xác suất khoảng 70-80% và có thể kéo dài sang đầu  năm 2024 (Hình 3 Bản tin đính kèm).

a.       Hoạt động của xoáy thuận nhiệt đới (nguồn gốc bão ở Việt Nam)

Theo thống kê trung bình mỗi năm có 5-7 xoáy thuận nhiệt đới bao gồm bão và áp thấp nhiệt đới ảnh hưởng đến nước ta, trung bình mỗi tháng có 0,58 cơn. Trong những năm El Nino trung bình mỗi tháng có 0,42 cơn, ít hơn Trung bình nhiều năm khoảng 28%. Ngoài ra, trong điều kiện EL Nino, xoáy thuận nhiệt đới thường tập trung vào giữa mùa bão (tháng 7, 8, 9).

b.      Tần số đợt không khí lạnh

Trong những năm El Nino số đợt không khí lạnh ảnh hưởng đến nước ta ít  hơn bình thường. Số đợt đợt không khí lạnh của các tháng trong năm chỉ bằng 70%. Thời gian kết thúc hoạt động của không  khí lạnh ở Việt Nam sớm hơn bình thường.

c.       Nhiệt độ

Trong điều kiện El Nino nhiệt độ trung bình các tháng đều cao hơn bình thường, mùa đông chênh lệch rõ rệt hơn mùa hè, các khu vực phía Nam chịu ảnh hưởng nhiều hơn phía Bắc. Trong điều kiện có ảnh hưởng của hiện tượng El Nino, nhất là các đợt El Nino mạnh có thể gây ra nhiều kỷ lục về nhiệt độ cao nhất tuyệt đối ở nhiều nơi.

d.      Lượng mưa

Trong điều kiện El Nino thường gây thiếu hụt lượng mưa trong hầu hết các vùng trong cả nước, phổ biến từ 25 đến 50% (rõ rệt nhất là Bắc Trung Bộ). Đáng chú ý là, một số đợt El Nino đã cho những kỷ lục về lượng mưa lớn nhất trong 24h và số tháng liên tục hụt mưa ở một số nơi, cho thấy El Nino làm tăng tính biến động của mưa ở Việt Nam

Do đó, theo dự báo của Trung tâm Khí tượng Thủy văn Quốc gia, mùa Hè năm nay nắng nóng, nhiệt độ không khí cao hơn từ 0,5 – 1⁰C so với trung bình nhiều năm và đến sớm hơn, trời lại rất ít mưa so với các năm trước đây.

Hình: Sơ đồ dự báo El Nino và La Nina

 Thông tin chi tiết xem tại đây