Hiện nay, sự suy giảm chất lượng môi trường đang tác động nguy hại đến chất lượng cuộc sống của cộng đồng dân cư. Thời gian qua, các cơ quan quản lý nhà nước, doanh nghiệp và cộng đồng dân cư đã có những bước chuyển biến tích cực trong nhận thức và hành động nhằm bảo vệ môi trường. Do đó, chất lượng môi trường sống của nhân dân thành phố từng bước được cải thiện. Tuy nhiên, nguy cơ tái ô nhiễm môi trường, ảnh hưởng đến chất lượng sống của cộng đồng dân cư tại một số nơi, một số khu vực vẫn còn tồn tại.
Không dừng lại ở đó, việc áp dụng nghiêm ngặt các tiêu chuẩn môi trường đối với những hàng hóa nhập khẩu mà các quốc gia phát triển trên thế giới đang thực hiện là rào cản xanh đã hạn chế rất lớn lợi thế cạnh tranh của sản phẩm trong nước. Xuất phát từ thực tế đó, UBND thành phố đã quyết tâm chỉ đạo việc thực hiện chương trình giảm ô nhiễm môi trường, được xem là một trong 6 nhiệm vụ trọng tâm và cấp bách. Muốn làm được điều này, vai trò của doanh nghiệp góp phần hết sức quan trọng. Do vậy, sự ra đời giải thưởng Doanh nghiệp xanh được xem như giải pháp khuyến khích doanh nghiệp nỗ lực chấp hành nghiêm Luật Bảo vệ môi trường, giảm thiểu rủi ro do rào cản xanh gây ra, từng bước tiến tới phát triển bền vững, đóng góp tích cực vào phong trào bảo vệ môi trường cùng cộng đồng.
Giải thưởng “Doanh nghiệp xanh” là giải thưởng do UBND TP. Hồ Chí Minh chủ trì giao cho Sở Tài nguyên và Môi trường và Báo Sài Gòn giải phóng đồng tổ chức. Mục đích của giải thưởng nhằm xác lập, chứng nhận nhãn hiệu xanh cho các doanh nghiệp có ý thức và hoạt động hiệu quả trong công tác bảo vệ môi trường. Đồng thời, biểu dương, tôn vinh và chọn các đơn vị đoạt giải làm điển hình để nhân rộng mô hình sản xuất trong khu vực và toàn quốc.
Giải thưởng được triển khai lần đầu vào năm 2006 và lần thứ 2 vào năm 2008, bước đầu đã thu hút được sự quan tâm của các doanh nghiệp tuy nhiên nhưng qui mô vẫn còn hạn chế với 11 doanh nghiệp được khen tặng ở lần 1 năm 2006 và 09 doanh nghiệp ở lần 2 năm 2008. Giải thưởng Doanh nghiệp Xanh lần 3 năm 2012 đã có những cải tiến, chỉnh sửa phù hợp với tình hình thực tế, thu hút được sự quan tâm và tham gia của nhiều doanh nghiệp. Kết quả thực hiện giải thưởng năm 2012, có 59/72 hồ sơ của các doanh nghiệp ở thành phố Hồ Chí Minh được thẩm định và Hội đồng tuyển chọn giải thưởng đã chọn được 50 doanh nghiệp được chứng nhận là “Doanh nghiệp xanh” năm 2012 (42 doanh nghiệp thuộc nhóm Doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài và các doanh nghiệp trong nước có quy mô lớn và 08 doanh nghiệp thuộc nhóm Doanh nghiệp có quy mô vừa và nhỏ). Trong đó, có 16 doanh nghiệp được xét thứ hạng khen tặng trong số 50 doanh nghiệp được chứng nhận danh hiệu Doanh nghiệp xanh năm 2012.
Thông qua giải thưởng này, việc thực hiện xác lập và chứng nhận nhãn hiệu xanh cho các doanh nghiệp đạt chứng nhận Doanh nghiệp xanh là cơ sở để nhân rộng mô hình sản xuất cho doanh nghiệp khác trên địa bàn thành phố và khu vực. Đồng thời, tạo nên hạt nhân cho cuộc vận động toàn dân sử dụng sản phẩm của Doanh nghiệp xanh - sản phẩm được sản xuất thân thiện với môi trường. Chính vì lý do này nên những doanh nghiệp được chọn phải trải qua những tiêu chí rất khắt khe. Cụ thể, với doanh nghiệp có quy mô sản xuất vừa và nhỏ phải đáp ứng yêu cầu toàn bộ chất thải phát sinh trong quá trình sản xuất được xử lý đạt tiêu chuẩn trước khi thải ra môi trường; không bị cộng đồng dân cư khiếu kiện và phải có bộ phận chuyên trách về môi trường. Riêng với những doanh nghiệp có quy mô sản xuất lớn và có vốn đầu tư nước ngoài thì đòi hỏi cao hơn. Ngoài những tiêu chí như doanh nghiệp vừa và nhỏ, họ còn phải đầu tư dây chuyền công nghệ sản xuất hiện đại, áp dụng giải pháp sản xuất sạch hơn và đặc biệt có nhiều đóng góp, hỗ trợ cộng đồng cùng nâng cao nhận thức gìn giữ môi trường sống xanh, sạch.
Bắt đầu từ năm 2010, Bộ Tài nguyên và Môi trường cũng đã có chủ trương thành lập Giải thưởng Môi trường nhằm động viên, khuyến khích phong trào bảo vệ môi trường góp phần phát triển kinh tế xã hội bền vững, đồng thời tuyên truyền giới thiệu các gương điển hình tiên tiến về bảo vệ môi trường, lan tỏa phong trào thi đua yêu nước trong lĩnh vực bảo vệ môi trường. Giải thưởng được xét tặng 02 năm một lần và lần tiếp theo sẽ tổ chức xét tặng và trao giải vào dịp kỷ niệm Ngày Môi trường thế giới 05 tháng 6. Theo đó, ở các địa phương cũng đã và đang xây dựng các giải thưởng về môi trường theo từng địa phương để có cơ sở giới thiệu các cá nhân, đơn vị và cộng đồng tham gia giải thưởng của Bộ cũng như chủ động trong công tác tuyên truyền, phổ biến, hướng dẫn giải thưởng và thẩm định các hồ sơ tham gia giải thưởng theo trách nhiệm của địa phương.
Chi cục BVMT